آنچه در این مطلب میخوانیم:
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان (استئوپروز) به عنوان یکی از شایعترین بیماریهای استخوانی شناخته میشود که باعث کاهش تراکم و استحکام استخوانها میگردد. در این بیماری، استخوانها ضعیف و شکننده میشوند و حتی ممکن است به طور ناگهانی و بدون ضربههای جدی دچار شکستگی شوند. این مشکل بیشتر در افراد مسن به خصوص زنان بعد از یائسگی مشاهده میشود، اما در برخی موارد میتواند در مردان و جوانان نیز رخ دهد.
علل ایجاد پوکی استخوان
پوکی استخوان به دلایل مختلفی ایجاد می شود که از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- کمبود کلسیم و ویتامین D
کلسیم و ویتامین D نقش مهمی در حفظ استحکام و سلامت استخوانهای ما دارند. وقتی کلسیم کافی دریافت نمی کنیم، بدن ما شروع به تولید آن از استخوان ها می کند و به مرور زمان سبب ضعبف شدن آنها می شود. ویتامین D به بدن کمک می کند کلسیم را جذب کند، بنابراین بدون ویتامین D کافی، حتی اگر کلسیم مصرف کنیم، نمی توان از آن به درستی استفاده کرد. این کمبود مضاعف خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد، وضعیتی که در آن استخوان ها شکننده شده و حتی با افتادن یا سُرخوردگی های جزئی منجر به شکستگی می شود. اطمینان از دریافت کلسیم و ویتامین D کافی از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها به حفظ استحکام استخوان ها و کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان با افزایش سن کمک می کند.
2- عوامل ژنتیکی
عوامل ژنتیکی به طور قابل توجهی بر خطر ابتلا به پوکی استخوان تأثیر دارند، زیرا ژن های ما در تعیین تراکم استخوان، قدرت و چگونگی پردازش کلسیم در بدن نقش مهمی ایفا می کنند. اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید، به خصوص اگر بستگان نزدیک شما شکستگی استخوان ناشی از پوکی را تجربه کرده باشند، شانس شما برای ابتلا به این بیماری بیشتر است. برخی از تغییرات ژنتیکی بر نحوه ساخت و حفظ توده استخوانی بدن و همچنین سرعت از دست دادن استخوان با افزایش سن تأثیر می گذارند. در حالی که نمیتوانیم ژنتیک خود را تغییر دهیم، آگاهی از استعداد خانوادگی به ما این امکان را میدهد تا گامهای پیشگیرانهای مانند بهبود رژیم غذایی، استفاده از مکمل های ضد پوکی استخوان و ورزش برداریم تا به محافظت از استخوانها و کاهش خطر پوکی استخوان کمک کنیم.
3- کاهش سطح هورمونها
کاهش سطح هورمون ها، به ویژه در زنان پس از یائسگی، نقش بسزایی در ایجاد پوکی استخوان دارد. استروژن، هورمونی که به محافظت از تراکم استخوان کمک می کند، پس از یائسگی به شدت کاهش می یابد و منجر به افزایش تحلیل استخوان می شود. در مردان، سطوح پایینتر تستوسترون نیز به مرور زمان باعث ضعیفتر شدن استخوانها شود. هر دو استروژن و تستوسترون به تنظیم تعادل بین تشکیل و تجزیه استخوان کمک میکنند، بنابراین وقتی این هورمونها کاهش مییابند، بدن استخوان را سریعتر از آنچه بتواند دوباره بسازد تجزیه میکند و استخوانها را شکنندهتر و مستعد شکستگی میکند. درک این ارتباط اهمیت سلامت هورمونی را در حفظ استخوانهای قوی نشان میدهد و اینکه چرا درمانهای جایگزین هورمونی یا سایر درمانها گاهی برای کمک به کاهش خطر پوکی استخوان در بزرگسالان مسن توصیه میشوند.
4- فعالیت فیزیکی ناکافی
فعالیت بدنی ناکافی می تواند منجر به ایجاد پوکی استخوان شود. زیرا استخوان های ما برای قوی ماندن به حرکات منظم و ورزش های تحمل وزن نیاز دارند. فعالیت هایی مانند پیاده روی، دویدن یا تمرینات قدرتی، استرس سالمی بر استخوان های وارد می سازد که سلول های استخوان ساز را برای تقویت و حفظ تراکم استخوان تحریک می کند. بدون فعالیت بدنی کافی، استخوانها در طول زمان ضعیف، با تراکم کمتر و شکنندهتر می شوند. این عدم حرکت به بدن سیگنال می دهد که روند طبیعی نوسازی استخوان را کندتر کند و به همین دلیل خطر پوکی استخوان و شکستگی افزایش پیدا می کند. گنجاندن ورزش منظم در برنامه های روزانه برای قوی و سالم نگه داشتن استخوان ها، به ویژه با افزایش سن، ضروری است.
5- مصرف دخانیات و الکل
استعمال دخانیات و مصرف بیش از حد الکل تاثیرات مضری بر سلامت استخوان دارد و خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد. سیگار خون رسانی به استخوان ها را کاهش می دهد، فعالیت سلول های استخوان ساز را مختل می کند. همچنین مصرف سیگار تجزیه استروژن را در زنان تسریع می کند که برای حفظ تراکم استخوان حیاتی است. مصرف بیش از اندازه الکل، در توانایی بدن برای جذب کلسیم و سایر مواد مغذی ضروری مورد نیاز برای سلامت استخوان اختلال ایجاد می کند. همچنین الکل عملکرد هورمون هایی مانند تستوسترون و استروژن را که به تنظیم نگهداری استخوان کمک می کنند، مختل می نماید. استعمال دخانیات و الکل با هم منجر به از دست دادن سریع تر تراکم استخوانی و محدود کردن این عادات برای برخورداری از استخوان های قوی تر ضروری است.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان اغلب بدون علامت است تا زمانی که شکستگی رخ دهد. برخی از علائم پوکی استخوان عبارتند از:
- کمر درد : اغلب به دلیل آسیب به مهره ها ایجاد می شود.
- کاهش قد در طول زمان: از دست رفتن قابل توجه قد به دلیل ضعف استخوان ها و کاهش تراکم آنها.
- حالت خمیده: حالت خم شدن به جلو که در اثر ضعیف شدن ستون فقرات ایجاد می شود.
- شکستگی استخوان ناشی از سقوط جزئی: استخوان های شکننده منجر به شکستگی با کمترین ضربه می شود.
- کاهش قدرت گرفتن: قدرت ضعیف دست، نشان دهنده ضعف استخوان است.
روشهای تشخیص پوکی استخوان
برای تشخیص پوکی استخوان از روشهای مختلفی استفاده میشود:
1- سنجش تراکم استخوان (DXA)
سنجش تراکم استخوان که با نام جذب اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA) نیز شناخته می شود، یک روش رایج و قابل اعتماد برای تشخیص پوکی استخوان است. این آزمایش غیر تهاجمی، تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) را معمولاً در لگن و ستون فقرات، که محلهای رایج شکستگیهای پوکی استخوان هستند، اندازهگیری میکند. DXA از اشعه ایکس با دوز پایین برای مقایسه تراکم استخوان شما با یک فرد بالغ جوان سالم استفاده کرده و یک نمره T ارائه می دهد که نشان دهنده خطر ابتلا به پوکی استخوان است. T-score پایین تر نشان دهنده استخوان های ضعیف تر و خطر بیشتر شکستگی است. این آزمایش سریع، بدون درد و برای تشخیص زودهنگام بسیار مهم است و به پزشکان کمک می کند تا سلامت استخوان را ارزیابی کنند و تصمیمات درمانی را برای جلوگیری از کاهش بیشتر استخوان اتخاذ نمایند.
2- آزمایش خون و ادرار
آزمایش خون و ادرار با کمک به پزشکان در ارزیابی عوامل زمینهای مؤثر بر سلامت استخوان، پزشکان را در تشخیص پوکی استخوان کمک می کنند. این آزمایش ها سطوح کلسیم، ویتامین D و سایر نشانگرهایی را که برای متابولیسم استخوان ضروری هستند اندازه گیری کنند. سطوح غیر طبیعی این مواد ممکن است نشان دهنده مشکلاتی در مورد نحوه جذب یا استفاده بدن از مواد مغذی حیاتی برای استحکام استخوان باشد. علاوه بر این، آزمایش خون می تواند به رد سایر بیماری ها مانند هیپرپاراتیروئیدیسم یا مشکلات تیروئید کمک کند، که می تواند منجر به تحلیل استخوان شود. آزمایشهای ادرار میتوانند نشانگرهای چرخش استخوان را شناسایی کنند، که نشانگر سرعت شکستگی و بازسازی استخوان است. این آزمایشها با هم، بینشهای ارزشمندی را در مورد سلامت کلی استخوانها ارائه میکنند و به انتخاب گزینههای درمانی کمک میکنند.
روشهای پیشگیری از پوکی استخوان
پیشگیری از پوکی استخوان در هر سنی امکانپذیر است. برخی از راههای مؤثر شامل:
-
مصرف کافی کلسیم و ویتامین D
مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند لبنیات، سبزیجات برگ سبز و محصولات غنیشده با کلسیم توصیه میشود. همچنین حضور در معرض نور خورشید یا مصرف مکملهای ویتامین D مفید است.
-
ورزش منظم
انجام ورزشهای تحمل وزن و تمرینات مقاومتی کمک زیادی به تقویت استخوانها میکند.
-
ترک دخانیات و کاهش مصرف الکل
تغییرات سبک زندگی، مانند ترک سیگار و کاهش مصرف الکل، از تأثیرات منفی آنها بر استخوانها جلوگیری میکند.
درمان پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان شامل راهکارهایی برای تقویت استخوانها و جلوگیری از شکستگیها است. برخی از این روشها عبارتند از:
1- داروهای تجویزی
بیس فسفونات ها، مانند آلندرونات و ریزدرونات، اغلب خط اول درمان هستند که روند پوکی استخوان را کُند و به حفظ تراکم آن ها کمک می کنند. دنوزوماب به صورت تزریقی، به مهار سلول هایی که استخوان را تجزیه می کنند، می پردازد. تعدیل کنندههای انتخابی گیرنده استروژن (SERMs)، مانند رالوکسیفن، مشابه اثر محافظتی استروژن را بر استخوان عمل میکنند و به ویژه برای زنان یائسه مفید هستند. برای افرادی که به پوکی استخوان شدید مبتلا هستند، تری پاراتید و آبالوپاراتید، اشکال مصنوعی هورمون پاراتیروئید، می توانند تشکیل استخوان جدید را تحریک کنند. در نهایت، درمان جایگزینی هورمون (HRT) گاهی اوقات برای بازگرداندن سطح استروژن در زنان استفاده می شود و پوکی استخوان را کاهش می دهد. این داروها با کاهش سرعت زوال استخوان و افزایش بازسازی فعال به مدیریت پوکی استخوان کمک می کنند.
2- مکملهای کلسیم و ویتامین D
مکمل کلسیم و مکمل ویتامین D اجزای ضروری در درمان پوکی استخوان هستند زیرا با هم برای حمایت از سلامت استخوان کار میکنند. کلسیم بلوک ساختمانی اولیه استخوان ها است و حفظ سطح کافی به کاهش سرعت تحلیل استخوان و حفظ تراکم استخوان کمک می کند. با این حال، بدون ویتامین D میزان کافی از کلسیم به طور موثر توسط بدن جذب نمی شود. ویتامین D، جذب کلسیم را در روده ها افزایش می دهد و جذب کلسیم کافی برای استخوان ها را تضمین می کند. شرکت دارو سلامت فارمد کپسول آپاکل های هلث را که حاوی کلسیم آپاتیت به همراه ویتامین D است، برای تامین نیاز بدن به صورت همزمان به این دو ماده حیاتی تولید و روانه بازار نموده است.
3- فیزیوتراپی و ورزشهای مخصوص
فیزیوتراپی و تمرینات ویژه در درمان پوکی استخوان بسیار مهم هستند. ورزش های اصلاحی به تقویت استخوان ها، بهبود تعادل و کاهش خطر زمین خوردن و شکستگی کمک می کنند. ورزشهای تحمل وزن، مانند پیادهروی، با وارد کردن فشار سالم به استخوانها، تشکیل استخوان را تحریک و آنها را قویتر می کنند. تمرینات قدرتی و انعطاف پذیری خاص، حمایت عضلانی اطراف استخوان ها را به ویژه در نواحی آسیب پذیر مانند ستون فقرات و باسن بهبود می بخشد. همچنین تمرینات تعادلی و حفظ وضعیت بدن، به جلوگیری از زمین خوردن که نگرانی اصلی افراد با استخوان های ضعیف است، کمک می کند. فیزیوتراپیستها برنامههای ورزشی را با توجه به نیازهای هر فرد تنظیم کرده و از راههای ایمن و مؤثر برای حفظ یا بهبود سلامت استخوان، تحرک و سلامت کلی بدن اطمینان میدهند.
نتیجهگیری
پوکی استخوان یک بیماری شایع است که میتواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. با پیشگیری از طریق تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم، و همچنین درمان به موقع، میتوان از عوارض جدی این بیماری جلوگیری کرد.
4 دیدگاه. همین الان خارج شوید
دخانیات خیلی مهمه
سطح استروژن در زنان پوکی استخوان را کاهش می دهد.
پیشگیری از پوکی استخوان در هر سنی وسالی امکانپذیر ه
ممنون