گرفتگی عضلات چیست؟

گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی، در واقع انقباض ناگهانی و غیرارادی یک یا چند عضله در بدن است. این انقباضات ممکن است کوتاه یا طولانی مدت بوده و اغلب باعث درد شدید می شوند. اسپاسم عضلانی (Muscle cramps) می‌تواند بر قسمت‌های مختلف بدن، از جمله عضلات اسکلتی، که ماهیچه های متصل به استخوان‌ها و مسئول حرکت هستند، تأثیر بگذارد.

دلایل اسپاسم عضلانی

1. کم آبی بدن: کمبود مایعات در بدن عوارض متعددی از جمله گرفتگی عضلات را به دنبال دارد.
2. عدم تعادل الکترولیت: سطوح پایین مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم یا منیزیم به اسپاسم عضلانی کمک می کند.
3. استفاده بیش از حد یا کشیدگی: اعمال فشار بر عضله فراتر از دامنه حرکتی طبیعی یا استفاده بیش از حد از آن در طول فعالیت بدنی منجر به اسپاسم می شود.
4. فشرده شدن یا تحریک عصب: فتق دیسک، وارد شدن فشار به رگ های عصبی و سایر شرایط این چنینی، منجر به گرفتگی عضلانی می گردد.
5. گردش خون ضعیف: جریان خون ناکافی به عضلات منجر به گرفتگی آن ها می شود.
6. شرایط پزشکی خاص: برخی شرایط پزشکی مانند دیابت، ام اس و اختلالات تیروئید احتمال اسپاسم عضلانی را در بیمار افزایش می دهند.
7. استفاده از برخی داروها: برخی داروها مانند دیورتیک ها گاها منجر به عدم تعادل الکترولیت ها در بدن و در نتیجه گرفتگی عضلات می شوند.

اسپاسم عضلانی به طور کلی بی ضرر است و معمولا از طریق کشش، ماساژ و هیدراته ماندن تسکین می یابد. با این حال، در شرایط گرفتگی مداوم و شدید عضلات مراجعه به پزشک متخصص و بررسی دقیق تر مشکل، به خصوص اگر با یک بیماری زمینه‌ای مرتبط باشد، ضروری است.

علائم گرفتگی عضلات

گرفتگی در عضلات با انقباضات ناگهانی و غیرارادی ماهیچه ها مشخص می شود. با این حال علائم مرتبط با آن بسته به شدت و علت، متفاوت است. علائم شایع اسپاسم عضلانی عبارتند از:

• درد ناگهانی: علامت اولیه معمولاً یک درد ناگهانی و تیز در عضله یا گروه عضلانی آسیب دیده است.
• انقباضات عضلانی قابل مشاهده: در برخی موارد، شخص آسیب دیده متوجه انقباض یا برآمدگی عضله در حین اسپاسم می شود.
• سفتی عضله: فرد دچار اسپاسم معمولا در عضله آسیب دیده احساس سفت شدن و تنش در آن ناحیه را دارد.
• محدوده حرکتی محدود: اسپاسم عضلانی به طور موقت دامنه حرکتی طبیعی عضله یا مفصل آسیب دیده را محدود می کند.
• درد عضلانی: پس از کاهش اسپاسم، عضله برای مدتی احساس درد یا حساس شدن دارد.
• حرکات غیرارادی ماهیچه: در برخی موارد، اسپاسم می تواند باعث حرکات غیرقابل کنترل در عضله آسیب دیده، مانند تکان دادن یا لرزش شود.
• احساس گرفتگی: عضله ممکن است به یک گره سخت منقبض شود و باعث ایجاد احساس گرفتگی شود.
• مدت: اسپاسم عضلانی اغلب کوتاه مدت است و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است برای مدت طولانی‌تری باقی بمانند.

درمان اسپاسم عضلانی

درمان اسپاسم عضلانی به علت زمینه ای و شدت علائم بستگی دارد. در اینجا به برخی از رویکردهای کلی درمانی گرفتگی عضلات اشاره می کنیم:

• حرکات کششی و ماساژ

کشش ملایم عضله آسیب دیده، به تسکین اسپاسم و جلوگیری از عود آن کمک می کند. همچنین ماساژ دادن عضله باعث آرامش و رهایی از تنش در افراد می شود.

• گرما و سرما درمانی

اعمال گرما در ناحیه آسیب دیده، مانند کمپرس گرم یا دوش آب گرم، منجر به شل شدن عضلات و درنهایت رهایی از اسپاسم می گردد. همچنین برای کاهش التهاب و بی‌حس کردن ناحیه، می‌توان از کیسه‌های سرد یا یخ پیچیده شده در یک پارچه نازک استفاده کرد.

• آبرسانی

تامین آب کافی برای بدن در طول شبانه روز، به خصوص در زمان فعالیت های بدنی، باعث هیدراتاسیون مناسب بدن و در نهایت کاهش گرفتگی عضلات می شود.

•  تعادل الکترولیت

مصرف کافی مکمل هایی مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم کمک زیادی در رفع گرفتگی عضلات می کند. همچنین رژیم غذایی حاوی این مواد معدنی، در حفظ تعادل الکترولیت ماهیچه ها بسیار موثر است.

• مسکن ها

مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن به کاهش درد و التهاب مرتبط با اسپاسم عضلانی کمک می کنند. توجه به این نکته ضروری است که در مصرف این داروها همواره باید دوز مناسب را در نظر گرفت و در صورت داشتن هر گونه نگرانی با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت نمود.

• داروهای تجویزی

پزشک متخصص در برخی موارد، داروهایی را برای شل کردن ماهیچه‌ها یا رفع بیماری‌های زمینه‌ای که به اسپاسم کمک می‌کنند، تجویز می نماید.

• فیزیوتراپی

فیزیوتراپی برای رفع عدم تعادل عضلانی، بهبود انعطاف پذیری و ارائه تمریناتی برای جلوگیری از اسپاسم های بعدی مفید است.

• عدم فعالیت بیش از حد

خودداری از فشار عضلانی بیش از حد و سرعت زیاد در تمرینات ورزشی تا مدتی بعد از اسپاسم ضروری است.

• درمان شرایط زمینه ای

اگر اسپاسم عضلانی نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند فشردگی عصب، اختلالات متابولیک باشد، رسیدگی به علت اصلی در درمان این عارضه لازم و ضروری است.

پیشگیری از گرفتگی عضلات

پیشگیری از اسپاسم عضلانی اغلب مستلزم اتخاذ عادات سبک زندگی سالم و ایجاد تغییراتی در برنامه روزانه شماست. در اینجا برخی از اقدامات موثر برای کمک به جلوگیری از گرفتگی عضله ها ذکر می گردد:

هیدراته ماندن

مصرف آب کافی در طول روز  بدن شما را به اندازه کافی هیدراته می کند. کم آبی عوارض متعددی از جمله گرفتگی عضلات به دنبال دارد. بنابراین حفظ تعادل مایعات مناسب بسیار مهم است.

حفظ یک رژیم غذایی متعادل

از یک رژیم غذایی متعادل استفاده کنید که حاوی مقادیر کافی از مواد معدنی ضروری مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم باشد. غذاهای غنی از این مواد معدنی به جلوگیری از عدم تعادل الکترولیت بدن و به تبع آن پیشگیری از اسپاسم عضلانی کمک می کنند.

انجام حرکات کششی منظم

تمرینات کششی منظم را در برنامه خود به خصوص قبل و بعد از فعالیت های بدنی بگنجانید. برای بهبود انعطاف پذیری و کاهش خطر اسپاسم، روی کشش گروه های عضلانی اصلی تمرکز کنید.

گرم کردن قبل از ورزش

همیشه قبل از انجام فعالیت بدنی شدید بدن خود را گرم کنید. افزایش تدریجی ضربان قلب و گرم کردن عضلات از آسیب و گرفتگی عضلات جلوگیری می کند.

حفظ وضعیت بدنی خوب

وضعیت بدنی خوب به معنای حفظ فیزیک بدن در شرایط مختلف مانند پشت میز نشستن، ایستادن یا بلند کردن اجسام است. سعی کنید ستون فقرات خود را در حالت های گوناگون بدن، خنثی و بدون فشار نگه داشته و از خم شدن یا قوز کردن خودداری نمایید.

استفاده از ارگونومی مناسب

محل کار شما باید به گونه ای ارگونومیک طراحی گردد تا از وضعیت بدنی نا مناسب و کشیدگی عضلات جلوگیری کند.

مدیریت استرس

استرس مزمن می تواند به تنش و اسپاسم کمک کند. تکنیک های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا را برای تقویت آرامش تمرین کنید.

پیشرفت تدریجی ورزش

اگر در حال شروع یک برنامه ورزشی جدید یا افزایش شدت تمرینات خود هستید، این کار را به تدریج انجام دهید. فعالیت بدنی ناگهانی و شدید، عضلات را تحت فشار قرار میدهد و سبب افزایش خطر اسپاسم می شود.

کفش مناسب

از کفش‌های طبی و راحت مخصوصاً در هنگام فعالیت بدنی استفاده کنید. کفش مناسب به توزیع یکنواخت وزن بدن کمک کرده و خطر کشیدگی عضله را کاهش می دهد.

مکمل های الکترولیت

استفاده از مکمل های الکترولیت مانند مکمل منیزم، مکمل کلسیم و غیره به صورت منظم یا دوره ای در پیشگیری از گرفتگی عضلات بدن بسیار موثر است. اگر شرایط پزشکی خاص یا محدودیت های دارویی، برای مصرف مکمل ها حتما با پزشک متخصص مشورت نمایید.

تمرینات منظم

برای حفظ سلامت کلی عضله و جلوگیری از عدم تعادل عضلانی، ورزش منظم و متوسط را در برنامه روزانه خود قرار دهید. بهتر است برای طراحی یک برنامه ورزشی ایمن و موثر با یک متخصص تناسب اندام مشورت کنید.

با گنجاندن این اقدامات پیشگیرانه در زندگی روزمره خود، احتمال ابتلا به اسپاسم عضلانی را کاهش دهید. اگر اسپاسم عضلانی مداوم یا شدید دارید، مراجعه به یک پزشک متخصص برای ارزیابی کامل و مشاوره شخصی ضروری است.